Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In het Besluit begroting en verantwoording is bepaald dat in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen. De kengetallen worden meerjarig gepresenteerd. Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen.

De provincie Gelderland hanteert bij de beoordeling van de kengetallen een classificering in 3 categorieën, waarbij categorie A het minst risicovol is en categorie C het meest risicovol. Per kengetal voor de jaarrekening 2019 gaan wij nader in op de vergelijking met deze classificatie. De provincie zal bij de beoordeling van de begroting ook het ‘Gelderse gemiddelde’ van alle kengetallen publiceren, zodat wij het kengetal van West Betuwe daarmee kunnen vergelijken.

Netto schuldquote en gecorrigeerde netto schuldquote
De netto schuldquote geeft de netto-schuld als aandeel van de totale inkomsten weer. Dit kengetal geeft aan of een gemeente investeringsruimte heeft of juist op zijn tellen moet passen. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld, hoe meer kapitaallasten er zijn (rente en aflossing) waardoor een begroting minder flexibel wordt. Volgens de classificatie van de provincie is tussen 90 procent en 130 procent sprake van een enigszins risicovolle score. De ontwikkeling van dit kengetal laat voor West Betuwe een (sterke) verbetering ten opzichte van de begroting. Deze verbetering wordt vooral veroorzaakt doordat de netto schuld eind 2019 ruim 26,7 miljoen lager is dan geraamd. Dit wordt onder andere veroorzaakt door de toevoeging van de positieve resultaten van de jaarrekeningen 2018 aan de reserves en het achterblijven van de voorgenomen investeringen. In 2019 heeft West Betuwe de categorie 'minst risicovol' behaald. Dit kengetal wordt in hoge mate beïnvloed door de hoogte van de totale inkomsten (inclusief grondverkopen).

De gecorrigeerde netto schuldquote geeft hetzelfde beeld.

Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft de mate aan waarmee de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Een solvabiliteitsratio onder de 20 procent wordt door de provincie als meest risicovol beschouwd; een ratio van 50 procent en hoger is het minst risicovol. West Betuwe scoort in de jaarrekening classificatie B, hetgeen een enigszins risicovolle score betekent, hoewel ten opzichte van de begroting 2019 er een duidelijke verbetering zichtbaar is.

Structurele exploitatieruimte
Het kengetal structurele exploitatieruimte geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is, en of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Een positieve begroting én meerjarenraming wordt gezien als minst risicovol. De kengetallen voor West Betuwe komen boven deze norm uit en krijgen daarom een ruime voldoende.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. De provincie classificeert een uitkomst >35 procent als meest risicovol. Over de uitkomsten van dit kengetal kan worden gesteld dat de grondexploitatie van West Betuwe risicovol is. De jaarrekening 2019 geeft een nadeliger uitkomst dan begroot (45 procent werkelijk ten opzichte van 29 procent geraamd). Overigens was de raming voor 2019 in de begroting 2020 al geactualiseerd naar 40 procent. Het nadeel ten opzichte van de begroting 2019 wordt vooral veroorzaakt doordat bij de begroting is uitgegaan van een aanzienlijk lagere boekwaarde (35,6 miljoen i.p.v. 56,9 miljoen werkelijk). Deze afwijking beïnvloed het kengetal nadelig.De hogere boekwaarde wordt onder andere veroorzaakt door de opschuiving van de grondverkopen (ongeveer 11,0 miljoen), de overheveling van het complex Hondsgemet Noord van strategische gronden naar de grondexploitatie (14,3 miljoen) en anderzijds  door de tussentijdse winstnemingen (1,0 miljoen) die leiden tot een hogere boekwaarde.

Belastingcapaciteit
Voor de berekening van dit kengetal worden de woonlasten voor een gezin bij een gemiddelde WOZ-waarde afgezet tegen het landelijk gemiddelde voor een gezin in het voorafgaande begrotingsjaar. De uitkomsten van dit kengetal laten zien dat de gemiddelde woonlasten in West Betuwe boven het landelijk gemiddelde liggen. De provinciale classificatie C bevestigt dit beeld. Het hogere percentage ten opzichte van de begroting wordt veroorzaakt doordat de gemiddelde aanslag voor de woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing) in 2019 in werkelijkheid 25 euro hoger is uitgevallen dan geraamd. Dit wordt veroorzaakt doordat de gemiddelde door de Avri in rekening gebrachte afvalstoffenheffing 30 euro hoger is, terwijl de gemiddelde OZB-aanslag juist 5 euro lager is dan geraamd.

Beoordeling financieel beeld in samenhang met de kengetallen
De kengetallen van deze jaarrekening laten zien dat de financiële positie van West Betuwe verbetert is
ten opzichte van de begroting 2019. Zowel de netto-schuldquote als de solvabiliteit geven aan dat de gemeente West Betuwe een aanzienlijke schuldenlast kent, maar de begroting 2020 laat zien dat deze op termijn wel afneemt. Bij de grondexploitatie zijn er positieve ontwikkelingen, maar door tussentijdse winstnemingen, opgeschoven grondverkopen en het in exploitatie nemen van het complex Hondsgemet Noord, blijkt dit niet uit de kengetallen. Er zijn weinig mogelijkheden om de lokale lasten verder te verhogen.