Sociaal Domein en Volksgezondheid

Sociaal Domein en Volksgezondheid

De lasten en baten van het programma zijn hieronder weergegeven.

Toelichting

Toelichting programma 7

Vrijval voorziening groot onderhoud beheerplan gebouwen
Vanuit de voormalige gemeenten zijn er diverse voorzieningen gevormd om de lasten van (groot) onderhoud van diverse kapitaalgoederen over een aantal jaren te egaliseren. Deze voorzieningen zijn ingesteld op basis van een beheerplan van het betreffende kapitaalgoed. Dit beheerplan moet actueel zijn en er moet een directe relatie zijn tussen de financiële onderbouwing van het beheerplan en de omvang van de voorziening. Vanwege de fusie zijn we bezig met het harmoniseren van de diverse beheerplannen. Dit betekent dat we voor de onderbouwing van de huidige voorzieningen nog gebruik maken van de oude beheerplannen. De BBV schrijft voor dat in deze gevallen de voorzieningen per 31-12-2019 moeten vrijvallen ten gunste van het resultaat. Omdat de gelden wel beschikbaar moeten blijven voor de onderhoudskosten, stellen we voor om via de resultaatbestemming, de vrijgevallen gelden te storten in een bestemmingsreserve. Na vaststelling van de nieuwe beheerplannen worden de gelden vanuit de reserve weer gestort in de betreffende voorziening.
In Programma 7 betreft dit de vrijval van het saldo in de voorziening voor de MFC's.

Inhuur beleid sociaal domein
Voor het team beleid is in 2019 voor 43.000 euro meer ingehuurd dan verwacht. Dit komt met name door een krappe arbeidsmarkt voor beleidsmedewerkers, inhuur bij personeelswisselingen en door extra werkzaamheden die voortkomen uit de beleidsharmonisatie.

Sociaal cultureel werk
In de begroting zijn de budgetten van de drie oude gemeenten voor sociaal cultureel werk samengevoegd. In 2019 is er weinig gebruik gemaakt van incidentele subsidies voor sociaal cultureel werk, waardoor een voordeel van 27.000 euro ontstaat. In 2020 is een nieuw subsidieprogramma opgesteld, waarbij de overschotten bij subsidies zijn gebruikt voor dekking van het totale subsidieprogramma.

Sociaal cultureel werk jongeren
Er zijn twee jongerenwerkorganisaties actief in onze gemeente. Eén met als werkgebied de oude gemeenten Geldermalsen en één met als werkgebied de voormalige gemeenten Neerijnen en Lingewaal. Voor het werkgebied van oud Lingewaal zijn we vanaf het 4e kwartaal gaan betalen, waardoor er voor 2019 een voordeel van 18.000 euro ontstaat. Tot en met het 3 ^e kwartaal 2019 kon jongerenwerk binnen de bestaande opdracht voor de voormalige gemeente Neerijnen ook de kernen in de voormalige gemeente Lingewaal bedienen. Vanaf het 4 ^e kwartaal is extra geld hiervoor beschikbaar gesteld, onder meer om extra in te zetten op preventie.
Ook zijn er in 2019 voor 28.000 euro minder incidentele subsidies verstrekt dan begroot. In 2020 is een nieuw subsidieprogramma opgesteld, waarbij de overschotten bij subsidies zijn gebruikt voor dekking van het totale subsidieprogramma.

Buurt- en clubhuizen, MFC De Pluk en MFC Klokhuis Beesd
De voordelige afwijking is grotendeels te verklaren door het feit dat er minder onderhoudswerkzaamheden zijn verricht dan gepland.Deze onderhoudswerkzaamheden konden worden uitgesteld en zullen in een volgende jaarschijf worden uitgevoerd.

Adviesraden Sociaal Domein
Naast de vaste kosten van presentiegelden voor het bijwonen van de vergaderingen, reiskosten en kosten aanschaf van materialen zijn in 2019 geen kosten gemaakt ten behoeve van deskundigheidsbevordering en organisatie van themabijeenkomsten. Hierdoor blijft een bedrag van  16.000 euro over. Dit komt doordat 2019 als een overgangsjaar beschouwd moet worden om tot een “Adviesraad nieuw" te komen. Vanwege de transformatie en gewijzigde werkwijze sociaal domein zal vanaf 2020 wel gebruik gemaakt moeten worden van dit budget ten behoeve van deskundigheidsbevordering en organisatie van bijeenkomsten.

Vreemdelingen
Jaarlijks ontvangen gemeenten in mei de bijdrage maatschappelijke begeleiding voor alle statushouders van 18 jaar en ouder van het voorgaande jaar. De statushouder telt mee in het jaar dat deze is gehuisvest. Dit bedrag moet worden ingezet om maatschappelijke begeleiding aan deze personen te bieden. We hebben in mei 2019 78.000 euro ontvangen voor het jaar 2018. In de jaarrekeningen 2018 van de drie voormalige gemeenten was rekening gehouden met een te ontvangen bedrag van totaal 64.000 euro waardoor in 2019 incidenteel een voordeel van 14.000 euro ontstaat.

Preventie werkbudget
Dit budget is bedoeld voor preventieve activiteiten, waaronder cursussen van Indigo. De cursussen worden ingezet voor kinderen van ouders met psychische en/of verslavingsproblematiek.
In 2019 zijn minder aanvragen binnengekomen, waardoor er een voordeel van 26.000 euro ontstaat. In 2020 geven we via de consulenten van Team Sociaal extra aandacht aan deze cursussen.

Inhuur derden organisatiekosten  18+
In 2019 is besloten om tijdelijke financiën vrij te maken voor de inzet van 5 fte binnen het sociaal team. Deze inzet was niet te realiseren via de raamovereenkomst, waardoor de uiteindelijke kosten 29.000 euro hoger zijn uitgevallen.

Bijdrage regio projectbureau Wmo/Jeugd
De overschrijding van 47.000 euro heeft betrekking op extra uitgaven voor een  kwaliteitsonderzoek Wmo van een zorgaanbieder en jeugdbeschermingstafels.

Armoede
Het armoedebeleid bestaat uit een aantal voorzieningen. Vooraf is het maken van inschattingen hoeveel inwoners een beroep doen op deze regelingen lastig. Ook betreft het hier open eindregelingen. Het verschil tussen begroting en jaarrekening is 18.000 euro positief. Het betreft een incidentele afwijking, omdat de economische situatie van jaar tot jaar kan verschillen en deze situatie heeft invloed op een positief of een negatief saldo.

Kwijtschelding rioolheffing
De kwijtscheldingen voor de rioolheffing vallen 60.000 euro lager uit dan begroot. Dit geeft een voordeel op dit taakveld. Hier tegenover staat een nadeel op taakveld 7.2 Riolering (programma 8) als gevolg van een hogere toevoeging aan de voorziening Water en rioleringsplan.

Stelpost maatwerkdienstverlening 18+
In de Maart- en Meicirculaire 2018 zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de Wmo. Omdat toen nog niet bekend was welke budgetten opgehoogd moesten worden, zijn deze middelen voorlopig op een (te verdelen) stelpost geraamd. Bij het opstellen van de begroting 2019 zijn de meerkosten 2019 van de GGD voor Veilig Thuis (137.130 euro)  ten laste van deze stelpost gebracht. Per saldo resteerde er nog een te verdelen stelpost van 180.664 euro. Bij het verdelen van de stelpost is geen rekening gehouden met de aanwending voor de kosten van Veilig Thuis en is er een bedrag van 317.794 euro verdeeld.

Inkomensvoorzieningen en participatie
In 2019 zijn de inkomensvoorzieningen en participatie uitgevoerd door twee gemeenschappelijke regelingen, namelijk Werkzaak voor de voormalige gemeenten Geldermalsen en Neerijnen en Avres voor de voormalige gemeente Lingewaal. In de begroting van West Betuwe zijn de begrotingsbedragen van de drie voormalige gemeenten samengevoegd.
Het aantal bijstandsgerechtigden was minder dan begroot. Daardoor is op uitkeringen inkomensvoorziening een voordeel van 38.000 euro en op Bijzondere Bijstand Zelfstandigen een voordeel van 81.000 euro ten opzichte van de begroting. Het voordeel van 414.000 euro op begeleide participatie ontstaat grotendeels doordat we in 2019 de afrekening van de Lander-gelden van Werkzaak hebben ontvangen. Het betrof de boekwinst op de verkoop van de Lander panden. Lander deed voor Werkzaak Werk en Participatie voor de voormalige gemeenten Geldermalsen en Neerijnen.
Het voordeel van 31.000 euro bij arbeidgerichte participatie en re-integratie ontstaat grotendeels door minder uitgaven dan begroot voor Kp4-klanten. In 2019 zijn minder gesprekken gevoerd met KP4-klanten dan gepland, mede door de drukte die ontstond na de fusie tot gemeente West Betuwe. De gesprekken die gevoerd zijn waren meer kennismakend van aard, zonder directe noodzaak tot inzet van het beschikbare KP4-budget. Voor 2020 staat een intensivering van de KP4-contacten gepland.

Wmo-2015 en Jeugdzorg (Decentralisatie Sociaal Domein)
NB: de raad is eerder geïnformeerd door middel van een informatienota over de financiële beheersing Sociaal Domein. Er kunnen kleine afwijkingen zijn tussen deze financiële analyse  en onderstaande financiële analyse. Dit is te verklaren door een andere ordening van gegevens op kleine onderdelen.

De uitvoering van de Wmo en de Jeugdwet zijn open-einde regelingen, die de gemeente moet uitvoeren. Zowel het aantal aanvragen alsook de hoogte van de kosten van de gevraagde voorzieningen zijn naar de toekomst moeilijk te voorspellen.

Als wij kijken naar de realisatiecijfers 2019 dan is sprake van een financieel tekort sociaal domein van 2,3 miljoen euro. Dit zonder de al naar boven bijgestelde begroting voor 2020 met ruim 1,5 miljoen euro. Dus het totaal tekort ten opzichte van de primitieve begroting 2019 bedraagt  derhalve 3,8 miljoen euro. Momenteel wordt gekeken naar de nieuwe taakstelling, hetgeen zou moeten leiden tot het terugbrengen van het tekort op het sociaal domein op termijn.

Voor wat betreft het aantal toegekende en uitbetaalde maatwerkvoorzieningen Wmo en Jeugdwet is sprake van een toename ten opzichte van 2018 en eerdere jaren.
Voor de Wmo steeg het aantal unieke cliënten van 1.142 in 2018 naar 1.418 in 2019 (+24 procent). Dit betreft het aantal unieke cliënten exclusief woon-, rolstoel- en vervoersvoorzieningen.
Een van de belangrijkste oorzaken hiervan is invoering van het wettelijk vastgestelde abonnementstarief ingaande 1 januari 2019: alle inwoners die een Wmo-voorziening ontvangen betalen een vaste bijdrage in de kosten van maximaal 19 euro per maand. Hierdoor is de drempel lager om een maatwerkvoorziening bij de gemeente aan te vragen.
Een andere oorzaak voor de toename is ook dat ouderen steeds langer thuis (moeten) blijven wonen (sociaal netwerk in de eigen woonomgeving opgebouwd, verhuizen naar een geschikte woning te duur is etc…) en bovendien steeds ouder worden. Hierdoor is sprake van een toenemende behoefte aan ondersteuning en is het niet de verwachting dat deze kosten zullen dalen. Om dit wel te realiseren moeten we inzetten op de (door)ontwikkeling van een collectief voorveld. Denk aan rolstoelpools, laagdrempelige inloop, afspraken met woningcorporaties over levensloopbestendig bouwen.
De begrotingsoverschrijding op de Wmo bedraagt in 2019 circa 780.000 euro. Dit is vooral het gevolg van overschrijdingen bij woningaanpassingen en Wmo-zorg ambulant 18+ en in mindere mate bij vervoer- en hulpmiddelen.

Ook voor de Jeugdhulp stijgt het aantal unieke cliënten: van 1.585 in 2018 naar 1.725 in 2019 (+8,8 procent). Er zijn forse begrotingsoverschrijdingen bij jeugd ambulant (ambulante begeleiding), jeugd GGZ (ambulante behandeling) en jeugdhulp residentieel. Bij jeugd ambulant en jeugd GGZ is sprake van veel cliënten met relatief lage kosten per cliënt. Bij jeugdhulp residentieel gaat het om een relatief gering aantal cliënten met hoge kosten per cliënt. De toename in gebruik heeft geleid tot een budgetoverschrijding 1.493.000 euro.

Door de visitatiecommissie van de VNG is onderzocht welke factoren van belang zijn bij de financiële beheersing sociaal domein. In 2019 lag de nadruk met name op de inrichting van het basiswerkproces, het opvangen van de toename van het aantal ondersteuningsvragen en het implementeren van een nieuwe werkwijze. De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat, hoewel de kosten voor de Wmo en Jeugdhulp in West Betuwe in 2019 leidden tot  budgetoverschrijdingen de totale kosten en de kosten per inwoner ten opzichte van andere gemeenten relatief laag zijn.

Nadere toelichting op afwijkingen bij een aantal Wmo-voorzieningen

Woningaanpassingen (329.000 euro overschrijding ten opzichte van de begroting):
- Er zijn 12 grote woningaanpassingen gerealiseerd met een waarde van meer dan 10.000 euro. In totaal bedragen deze uitgaven circa 250.000 euro. Deze woningaanpassingen zijn het gevolg van:
- het feit dat mensen langer zelfstandig blijven wonen;
- de doorstroom in de sociale huurwoningvoorraad is minimaal;
- eigen woning bezit is groot in de gemeente. Als er beperkingen ontstaan in het bewegingsapparaat leidt dit tot een beroep op woningaanpassingen (m.n. trapliften, aanpassingen aan badkamer). Hierbij komt dat het binnen de Wmo niet mogelijk is om de vermogenspositie van de aanvrager te betrekken bij de afhandeling van de aanvraag.

Vervoer- en hulpmiddelen (174.000 euro overschrijding ten opzichte van de begroting):
De overschrijding van deze kostenpost is te verklaren door:
- tot oktober 2017 hadden de drie voormalige gemeenten een overeenkomst met een leverancier die tegen een laag tarief hulpmiddelen leverde. Het huidige contract heeft reële prijzen wat een kostenstijging tot gevolg heeft. Daarnaast was het merendeel van de hulpmiddelen verstrekt door de vorige leverancier aan vervanging toe wat ook extra kosten met zich meebrengt.
- er zit een groot verschil in de prijs van het maandelijkse onderhoud tussen de vorige en de huidige leverancier. De kosten voor het maandelijkse onderhoud is bij de huidige leverancier meer dan verdubbeld.

Hulp bij het huishouden (149.000 euro onderschrijding ten opzichte van de begroting):
De begroting 2019 van West Betuwe is opgesteld op basis van de begrotingen van de drie voormalige gemeenten. Zo zijn ook de budgetten huishoudelijke hulp van de voormalige gemeenten bij elkaar opgeteld. Echter wat bleek: de uitgaven waren in 2018 in de voormalige gemeenten fors hoger dan in de begrotingen opgenomen. Hierop is in de 1 ^e Bestuursrapportage 2019 een doorrekening gemaakt naar de financiële gevolgen voor West Betuwe waarbij ook is meegenomen dat de invoering van het abonnementstarief zou leiden tot toename van het beroep op deze ondersteuning. Echter de toename in 2019 is minder groot geweest dan verwacht. Vandaar een voordelig verschil van 149.000 euro ten opzichte van de begroting.